پیانو
پیانو یک ساز موسیقی کیبوردی است که شامل کلاویه‌های سفید و سیاه است. هر کلاویۀ سیاه و سفید از دو نوت مختلف تشکیل شده است که با فشار دادن آنها، صداهای متفاوتی ایجاد می‌شود. پیانو یکی از سازهای بسیار محبوب در سبک‌های مختلف موسیقی است و در اکثر قطعات موسیقی کلاسیک، جاز و پاپ به کار می‌رود. همچنین، پیانو به عنوان یکی از سازهای اصلی در ساخت آهنگ های الکترونیکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تاریخچه ساز پیانو
ساز پیانو یکی از محبوب‌ترین و پیچیده‌ترین سازهای موسیقی است که امروزه تقریبا در همه سبک ها کاربرد دارد. تاریخچه ساز پیانو به دورۀ باستان و دورۀ باروک بازمی‌گردد، زمانی که ساز کلویسنتال یا “کیبرد” اختراع شد. این ساز با اجتماع چند کلاویه بر روی صفحه کلیدهای پشت سر هم، باعث تولید صدایی شبیه به ساز پیانو شد.
سازهای قدیمی تر مانند کلوت، کرمه، و اُرگ نسخه‌های اولیه پیانو بودند. همچنین، در دوران رنسانس، سازهای کلوچه‌ای نظیر کلواکورد و هارپسیکورد نیز وجود داشتند که بسیار شبیه به ساز پیانو بودند.
پس از اختراع کیبرد، تلاش‌های فراوانی برای بهبود و توسعۀ این ساز صورت گرفت. سرانجام، در سال 1709، بارتولومئو کریستوفری از پادووای ایتالیا، نخستین پیانو را ساخت. این ساز از دو بخش اصلی تشکیل شده است: صفحه کلید و صفحه بازتابنده. صفحه کلید شامل کلیدهای سفید و سیاه است که به صورت پشت سر هم قرار گرفته‌اند. هر کلید یک سیم پیانو را فشار می‌دهد که به طور مستقیم به صفحه بازتابنده متصل است. صفحه بازتابنده، صفحه‌ای است که سیم‌های پیانو روی آن قرار دارند و به صورت لرزان، صدای موسیقی را تولید می‌کند.
پیانو اولیۀ کریستوفری از دو ردیف کلاویه تشکیل شده بود، یک ردیف برای نت‌های پایین و دیگری برای نت‌های بالا.
در سال 1726، ساز پیانو بارتولومئو کریستوفری به عنوان یک ساز کامل تقدیر شده و بسیاری از سازسازان دیگر به بازسازی و بهبود آن پرداختند. در قرن 19، ساز پیانو به شکلی که امروز می‌شناسیم، با اختراع ریزنمای زبانه و سیستم هامر(چکشی)، تکمیل شد.
در دهه 1960 میلادی، پیانو به عنوان یک ساز اصلی در موسیقی جاز و پاپ نیز به کار گرفته شد. در این دوران، پیانو به عنوان یک ساز ریتمیک و همچنین برای اجرای آکورد‌ها به کار می‌رفت. این سبک موسیقی به پیانو امکان داد تا به عنوان یک ساز چند منظوره شناخته شود.
پیانو در طول قرن نوزدهم به یکی از محبوب‌ترین سازهای موسیقی تبدیل شد. در این دوران، پیانو به عنوان یک ساز اصلی در موسیقی کلاسیک و رمانتیک به کار می‌رفت. در این دوره، شرکت‌های بزرگی مانند Steinway & Sons و Yamaha آغاز به تولید پیانوهای با کیفیت بالا کردند. این پیانوها دارای صدای بسیار زیبا و قابل اعتماد بودند و هنوز هم به عنوان یکی از بهترین پیانوهای جهان شناخته می‌شوند.
امروزه، پیانو یکی از محبوب‌ترین سازهای موسیقی است و در سبک‌های مختلف موسیقی، از جمله کلاسیک، جاز و پاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز با صدای خود، قادر است احساسات و افکار مختلف را به خوبی به نمایش بگذارد.
انواع ساز پیانو
در حال حاضر، چندین نوع پیانو در جهان موجود است که هر کدام از آنها خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. برای معرفی برخی از انواع پرطرفدار پیانو می‌توان به شرح زیر اشاره کرد:
- پیانو صفحه‌ای: این نوع پیانو دارای 88 کلاویه با صدای قوی و پویا است. پیانوی صفحه‌ای معمولاً در کنسرت‌های کلاسیک بکار می‌رود.
- پیانو دیجیتال: این نوع پیانو با استفاده از تکنولوژی دیجیتال ساخته شده است و اغلب دارای ویژگی‌هایی مانند امکان ضبط، تغییرصدا و اتصال به کامپیوتر هستند. این نوع پیانو در دهه ۱۹۸۰ میلادی ساخته شد.
- پیانو اُپرا: این نوع پیانو صفحه‌ای، برای اجرای آثار اپرا ساخته شده است و دارای صدای نرم و همراه با صدای برگشت قوی است.
- پیانو برقی: این نوع پیانو با استفاده از نیروی برق نواخته می‌شود و برای اجرای موسیقی پاپ و راک مناسب است.
- پیانو عمودی: این نوع پیانو دارای صفحه‌ای کوتاه تر از پیانو صفحه‌ای است و کلاویه‌ها به شکل عمودی قرار گرفته‌اند. پیانو عمودی معمولاً در منازل و استودیوهای کوچک استفاده می‌شود. اولین نسخه این نوع پیانو در قرن هجدهم ساخته شد.
- پیانو گرند: این نوع پیانو اندازه بزرگتری دارد و صدای بلند، قوی‌تر و پویا تری نسبت به پیانو صفحه‌ای دارد. پیانو گرند عمدتاً درکنسرت‌های بزرگ و استودیوهای صوتی استفاده می‌شود. این نوع پیانو در قرن نوزدهم توسط ساز سازانی همچون Steinway & Sons و Bosendorfer ساخته شد.
- پیانو کلاویشر: این نوع پیانو از دو ردیف کلاویه تشکیل شده است که هریک از آنها برای نت‌های پایین و بالای صدای پیانو استفاده می‌شود. این نوع پیانو در قرن هجدهم ساخته شد و بعداً پیانو فورته جایگزین این نوع پیانو شد.
- پیانو فورته: این نوع پیانو از سیستم هامر و ریزنمای زبانه استفاده می‌کند و از صدای بلندتر و پویاتری نسبت به پیانو کلاویشر برخوردار است. این نوع پیانو در قرن نوزدهم ساخته شد.
- پیانو انتقالی: این نوع پیانو برای استفاده در سفر و حمل و نقل طراحی شده است. این نوع پیانو در دهه ۱۹۴۰ میلادی ساخته شد.
هر کدام از این انواع پیانو از خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردارند و بسته به نیاز و سلیقه هر فرد، ممکن است از یکی از آنها استفاده کند.
جایگاه پیانو در ساختار یک موسیقی
جایگاه پیانو در ساختار آهنگ ممکن است بسته به نوع سبک موسیقی و قصد هنرمند متفاوت باشد. اما در کل، پیانو معمولاً در دو حالت زیر در ساختار آهنگ استفاده می‌شود:
- به عنوان ساز اصلی: در این حالت، پیانو به عنوان ساز اصلی آهنگ استفاده می‌شود و ملودی اصلی را اجرا می‌کند. این شیوۀ کاربرد پیانو در سبک‌های موسیقی کلاسیک، جاز و پاپ شایع است.
- به عنوان ساز همراه: در این حالت، پیانو به عنوان ساز همراه در ساختار آهنگ به کار می‌رود و با سایر سازها مثل گیتار، بیس و درام هماهنگی دارد. این شیوه کاربرد پیانو در سبک‌های موسیقی راک، بلوز، فانک و رپ شایع است.
در کل، پیانو به عنوان یک ساز کامل و تاثیرگذار، قابلیت اجرای ملودی‌های پیچیده و تولید صداهای مختلف را داراست و در نتیجه، در بسیاری از آهنگ‌ها به عنوان یکی از سازهای مهم و برجسته حضور دارد.
- برخی از مشهورترین نوازندگان پیانو در تاریخ و آثار آنها
با توجه به شمار زیاد نوازندگان ماهر پیانو، فقط به برخی از مشهورترین آنها اشاره می‌کنیم:
1. فردریک شوپن :
فردریک شوپن (Frédéric Chopin) نوازنده و آهنگساز پیانو بزرگی بود که در قرن نوزدهم در لهستان زندگی می کرد. وی بیشتر به خاطر آثار برجسته ای که برای پیانو ساخته است، شناخته می شود. آثار شوپن شامل بالادست های رمانتیک، دوقطبی ها، مازورکاها، نئوپولیتان ها، والس ها و بالادست هایی با عنوان “نوتورن” است.
- بالادست مینور – (Prelude No. 4 in E minor)
- بالادست ماژور – (Prelude No. 15 in D-flat major)
- مارچ فوندری – (Funeral March from Sonata No. 2)
2. لودویگ وان بتهوون :
لودویگ وان بتهوون (Ludwig van Beethoven) موسیقی‌دان آلمانی، علاوه بر آهنگسازی، نوازنده پیانو نیز بود. وی به عنوان یکی از بزرگترین آهنگسازان قرن نوزدهم شناخته می‌شود و آثار بسیاری در سبک‌های مختلف موسیقی از جمله سمفونی، کنسرتو، سونات، راپسودی و دیگر سبک‌ها ساخته است. بیشترین شهرت بتهوون به خاطر آثارش در سبک کلاسیک است که تاثیرات بسیاری بر نوازندگان و آهنگسازان بعدی در قرن بیستم داشته است.
- مونولوگ پاتتیک – (Piano Sonata No. 8 in C minor, Op. 13 “Pathétique”)
- کنسرت پیانو شماره 5 – (Piano Concerto No. 5 in E-flat major, Op. 73 “Emperor”)
- بغدادی – (Für Elise)
3. ولفگانگ آمادئوس موتسارت :
ولفگانگ آمادئوس موتزارت (Wolfgang Amadeus Mozart) آهنگساز اتریشی نیز همچون بسیاری از آهنگسازان دیگر نوازندۀ پیانو بود. وی به عنوان یکی از برجسته‌ترین آهنگسازان در تاریخ موسیقی شناخته شده است و آثار بسیاری در سبک‌های مختلف موسیقی از جمله اپرا، سمفونی، کنسرتو، رکوردیشن و سونات ساخته است. آثار او تاثیر زیادی بر بسیاری از آهنگسازان و نوازندگان بعدی داشته است.
- رنگ کیلی – (Piano Sonata No. 11 in A major, K. 331 “Alla Turca”)
- کنسرت پیانو شماره 21 – (Piano Concerto No. 21 in C major, K. 467)
- سونات شماره 16 – (Piano Sonata No. 16 in C major, K. 545 “Sonata facile”)
4. یوهان سباستین باخ :
سباستین باخ (Johann Sebastian Bach) نوازنذ و آهنگساز آلمانی، در دوران خود به‌عنوان یک نوازنده ارگ مشهور بود و آثار بسیاری را برای این ساز ساخت. اگرچه او برای پیانو هم آثاری ساخته است، اما به‌عنوان یک نوازنده پیانو شاخص شناخته نمی‌شود. باخ در دوران خود به‌عنوان یکی از بزرگترین آهنگسازان باروک شناخته می‌شد و آثار بسیاری در سبک‌های مختلف موسیقی از جمله کنسرتو، سوئیت، پرلود، فوگ و دیگر سبک‌ها ساخته است.
- آینه – (Goldberg Variations, BWV 988)
- وکاتا و فوژ – (Toccata and Fugue in D minor, BWV 565)
- سوییت فرانسوی شماره 5 – (French Suite No. 5 in G major, BWV 816)
5. کلود دبوسی :
کلود اشیل دبوسی (Claude Debussy) نوازنده پاریسی پیانو به عنوان یکی از بزرگترین آهنگسازان و نوازندگان قرن بیستم شناخته می‌شود و در سبک امپرسیونیسم فعالیت داشت. آثار دبوسی شامل قطعات پیانویی بسیاری با عنوان «کلاویه»، «تصویری از کودکی»، «دریا» و «شب» است که همگی اثرهای بسیار زیبا و مطرحی هستند.
- کنسرت پیانو شماره 1 – (Piano Concerto No. 1 in E minor, Op. 11)
- پرلود در دو مینور – (Prelude in D-flat major, Op. 27 No. 2)
- تصویری از دنیای قدیمی – (Images, Book I)
6. فرانتس لیست :
سباستین باخ (Johann Sebastian Bach) اهل مجارستان بود که در دوران خود به‌عنوان یک نوازنده ارگ مشهور بود و آثار بسیاری را برای این ساز ساخت. اگرچه او برای پیانو هم آثاری ساخته است، اما به‌عنوان یک نوازنده پیانو شاخص شناخته نمی‌شود. باخ در دوران خود به‌عنوان یکی از بزرگترین آهنگسازان باروک شناخته می‌شد و آثار بسیاری در سبک‌های مختلف موسیقی از جمله کنسرتو، سوئیت، پرلود، فوگ و دیگر سبک‌ها ساخته است.
- آینه – (Goldberg Variations, BWV 988)
- وکاتا و فوژ – (Toccata and Fugue in D minor, BWV 565)
- سوییت فرانسوی شماره 5 – (French Suite No. 5 in G major, BWV 816)
7. سرجیو راخمانینوف :
سرجیو راخمانینوف (Sergei Rachmaninoff)، نوازندۀ پیانو و یک از برجسته ترین آهنگسازان روسی بود. او یکی از برجسته‌ترین نوازندگان پیانوی قرن بیستم است و آثار موسیقی او شامل ترکیبی از صداهای عمیق و صاف با فنومنال تکنیک نوازندگی پیانو هستند.
- کنسرت پیانو شماره 2 – (Piano Concerto No. 2 in C minor, Op. 18)
- پرلود در دو مینور – (Prelude in C-sharp minor, Op. 3 No. 2)
- آلگرو پراپرچا – (Rhapsody on a Theme of Paganini, Op. 43)
8. موریس رافل :
موریس رافل (Maurice Ravel)، نوازندۀ پیانو و آهنگساز فرانسوی بود. او یکی از بزرگترین آهنگسازان قرن بیستم است که شهرت وی به خاطر آثار موسیقی پیانویی و ارکسترالش مانند “بولرو” افزایش یافت. رافل همچنین آثار بسیاری را برای ارکستر و سازهای دیگر نوشته است.
- کنسرت پیانو شماره 2 – (Piano Concerto No. 2 in G minor, Op. 22)
- گاسپار دو لا نوئیته – (Gaspard de la nuit)
- معرفی والس – (Valses nobles et sentimentales)
9. ریچارد واگنر :
ریچارد وانگر (Richard Wagner)، آهنگساز آلمانی بود که در قرن نوزدهم زندگی کرد. او به خاطر آثار اُپرایی مانند “ناتس” و “فلیدرمایس” شناخته شده است. وی در طول زندگی‌اش همچنین آثار زیادی برای پیانو ساخته است، اما بسیاری از این آثار به دلیل شهرت اپرایی وی به طور گسترده‌ای شناخته نشده اند.
استفادۀ وی از چیدمان صداها و تکنیک‌های جدید در آثار او، نقش بسزایی در تحول موسیقی کلاسیک پس از وی ایفا کرده است.
- مرگ و افسوس خودرو – (Tristan und Isolde, Prelude and Liebestod)
- اورتور تان‌هاوزر – (Tannhäuser Overture)
- فلایت قورباغه – (Die Fledermaus, transcription)
10. ادوارد گریگ :
ادوارد گریگ (Edward Grieg)، آهنگساز نروژی بود که در قرن نوزدهم زندگی می‌کرد. او به خاطر آثاری مانند “پیانو کنسرتو در لا مینور” و “آهنگ صبحگاهی” شناخته شده است. وی همچنین، یکی از برجسته ترین نوازندگان پیانو نروژی بود و بسیاری از آثارش برای پیانو ساخته شده است. آثار گریگ بسیاری از اِلمان‌های موسیقی نروژی و فولکلور را دارا هستند.
- کنسرت پیانو شماره 1 – (Piano Concerto in A minor, Op. 16)
- صبح‌تابی – (Peer Gynt Suite No. 1, Op. 46)
- واژه‌ای برای یک جوان – (Lyric Pieces, Op. 68 No. 5)
تاثیر ساز پیانو بر صنعت موسیقی جهان
به جرات می‌توان گفت اخراع ساز پیانو یکی از تاثیر گزارترین اختراعات در میان انواع اختراعات ساز بوده است. در بخش زیر به برخی از این تاثیرات اشاره شده و به اختصار درباره آنها توضیح داده شده است.
- تأثیر بر فرهنگ موسیقی: پیانو به عنوان یکی از سازهای موسیقی کلاسیک مطرح است و در بسیاری از قطعات این سبک از آن استفاده می‌شود. همچنین، پیانو در سبک‌های موسیقی مانند جاز، بلوز و راک نیز به کار می‌رود و در این سبک‌ها، نوازندگان پیانو با استفاده از فنون خاصی، شکل جدیدی از موسیقی را به وجود آورده‌اند.
- توسعه فناوری و صنعت ساخت سازهای موسیقی: ساخت پیانو یکی از پیچیده‌ترین کارهای صنعت سازهای موسیقی است که نیاز به مهارت بسیار بالایی دارد و توسعه آن، توانسته است در صنعت ساخت سایر سازهای موسیقی تأثیر بسیار مثبتی داشته باشد.
- توسعه تکنولوژی: ساخت ساز پیانو، زمینه‌ساز توسعه تکنولوژی در ساخت سایر سازهای موسیقی بوده است. این ساز، از حدود سه قرن پیش وجود دارد و در طول این مدت، متخصصان و سازندگان سعی در بهبود این ساز و ارتقای کیفیت صدای آن داشته‌اند. این تلاش‌ها به توسعه تکنولوژی ساخت سایر سازهای موسیقی، به ویژه سازهای الکترونیکی، کمک کرده است.
- تأثیر بر طرز نواختن: ساز پیانو به عنوان یک ساز چند صدایی، به نوازندگان این امکان را می‌دهد که به چندین نُت به صورت همزمان دسترسی داشته باشند. این ویژگی، تأثیر بسیار زیادی بر طرز نواختن سایر سازهای موسیقی داشته است. به عنوان مثال، نوازندگان پیانو به دلیل دسترسی آسان به چندین نت به صورت همزمان، می‌توانند آهنگ‌هایی با تنظیمات پیچیده‌تری را اجرا کنند که نوازندگان برخی سازها از این امکان محروم هستند.
- تأثیر بر ترانه‌سرایی: ساز پیانو به عنوان یکی از سازهای اصلی موسیقی کلاسیک، تأثیر بسیار زیادی بر ترانه‌سرایی داشته است. این ساز، به نوازندگان و ترانه‌سرایان امکان می‌دهد که به راحتی آهنگسازی کنند و از آنجا که پیشینه ساز پیانو به مدت طولانی در موسیقی کلاسیک و ملودی‌های سنتی دیده شده است، تأثیر بسیاری در ترانه‌سرایی مدرن داشته است.
گالری عکس «پیانو»
